-
1 керешү
I неперех.1) начина́ть/нача́ть, бра́ться, взя́ться, принима́ться/приня́ться, приступа́ть/приступи́тьсм. тж. башлауэшкә керешү — приступи́ть к рабо́те
бәйләргә керешү — приня́ться вяза́ть
сөйләргә керешү — нача́ть говори́ть
2) перен.; в отриц. ф. керешмәү не каса́ться, не затра́гиватьII взаимно-совм. от керүбез анысына керешмәдек — мы э́того не каса́лись
ходи́ть, заха́живать друг к дру́гу, посеща́ть друг дру́гаIIIкүршеләр белән керешәбез — к сосе́дям заха́живаем, с сосе́дями обща́емся
1) сваля́ться, сбива́ться (о шерсти, войлоке)сарык йоны тиз керешә — ове́чья шерсть бы́стро сбива́ется
2) окра́шиваться; впи́тываться/впита́ться в ткань ( о краске)йонга буяу яхшы керешкән — кра́ска в шерсть хорошо́ впита́лась
3) лингв. сме́шиваться/смеша́ться, скре́щиваться/скрести́ться (о языке, стилях и т. п.) -
2 итәк-җиң
сущ.; собир.подо́л и рукава́итәк-җиң сызганып эшкә керешү — засучи́в рукава́, бра́ться за рабо́ту (букв. подоткну́в подо́л (по́лы) бра́ться за рабо́ту)
•• -
3 шикләнүсез
-
4 эш
сущ.1) в разн. знач. рабо́та, де́ятельность, заня́тие, труд, де́ло || рабо́чий, трудово́йэшкә алу — приня́ть на рабо́ту
эшкә башлау (керешү) — приступи́ть к рабо́те (заня́тиям); принима́ться за де́ло
эш белән тәэмин итү — обеспе́чивать рабо́той
төзелеш эшләре — строи́тельные рабо́ты
урып-җыю эшләре — убо́рочные рабо́ты
тикшерү эшләре — иссле́довательские труды́
эшеннән бүлү (бүлдерү) — оторва́ть от рабо́ты (де́ла, заня́тия)
йорт эшләре — рабо́ты (дела́) по до́му (хозя́йству)
файдалы эш белән шөгыльләнү — занима́ться поле́зным трудо́м
эш кораллары — ору́дия труда́
эш шартлары — усло́вия труда́
эш вакыты — рабо́чее вре́мя
эш бүлмәсе — рабо́чий кабине́т
эш дәрте — трудово́й энтузиа́зм
эш башында мактанма, эш беткәч мактан — погов. не хвали́сь нача́лом де́ла, хвали́сь его́ концо́м
эш беткәч уйнарга ярый — погов. ко́нчил де́ло, гуля́й сме́ло
эше юкның ашы юк — кто без рабо́ты, тот без хле́ба
эшләрең уңышлы булсын! — пусть дела́ твои́ бу́дут уда́чными
2) де́ло, положе́ние, обстано́вка, обстоя́тельствоэшләр ничек? — как дела́?
эш җайланды — де́ло (положе́ние) ула́дилось
эшләр катлауланды — обстано́вка осложни́лась
кеше эшенә катнашмау — не вме́шиваться в чужи́е дела́
эш шуңа бара — де́ло идёт к э́тому
3) де́ло, вопро́с, пробле́маэш әле хәл ителмәгән — де́ло (вопро́с) ещё не решено́
җир эшләре идарәсе — управле́ние земе́льными дела́ми
эш белән килү — прийти́ по де́лу
финанс эшләре — фина́нсовые дела́ (пробле́мы)
эшне тыныч юл белән хәл итү — ула́дить де́ло (вопро́с) ми́рным путём
эшкә рәсми төс бирү — прида́ть де́лу официа́льный хара́ктер
4)а) профе́ссия, заня́тие, слу́жба || служе́бныйнинди эштә эшлисең? — что у тебя́ за слу́жба (профе́ссия)?
эшеннән алу — снять с рабо́ты, отстрани́ть от слу́жбы
укытучылык эше — профе́ссия учи́теля
хәрби эшкә күчерү — перевести́ на вое́нную слу́жбу
эш адресы — служе́бный а́дрес
эш телефоны — служе́бный телефо́н
б) до́лжность, постҗаваплы эштә эшләү — занима́ть отве́тственную до́лжность
директорлык эшенә билгеләү — назна́чить на пост дире́ктора
5) де́ло, де́йствие, пра́ктикаэш нәрсә күрсәтер — что пока́жет пра́ктика (де́ло)
сүз түгел, конкрет эш кирәк — нужны́ не слова́, а конкре́тные дела́ (де́йствия)
эштә сынау — прове́рить в де́ле (на пра́ктике)
6)а) рабо́та, произведе́ние, изде́лиекүргәзмәдә рәссамның яңа эшләре — на вы́ставке но́вые рабо́ты (произведе́ния) худо́жника
кул эшләре — ручны́е изде́лия
фәнни-тикшеренү эше — нау́чно-иссле́довательская рабо́та
диплом эше — дипло́мная рабо́та
б) произво́дствотире эшкәртү эше — коже́венное произво́дство
Бохара келәмчеләре эше — произво́дство буха́рских ковро́вщиков
7) собы́тие, происше́ствие, слу́чай, де́локөтелмәгән эш килеп чыгу — случи́лось непредви́денное де́ло (происше́ствие)
күз алдында булган эш — слу́чай, происше́дший на глаза́х; слу́чай, кото́рый произошёл (в его́) прису́тствии
эш кичкә таба булды — де́ло бы́ло бли́же к ве́черу
бу эшкә аның катнашы юк — он не име́ет отноше́ния к э́тому происше́ствию
8) юр. де́ло || делово́йҗинаять эше — уголо́вное де́ло
суд эшләре материаллары — материа́лы суде́бных дел
эш хаты — делово́е письмо́
9) высок.; юр. дея́ние, де́йствие; де́ло, посту́покерак бабаларыбызның эшләре — дея́ния на́ших далёких пре́дков
бөек эшләр — вели́кие дея́ния
егет эшеннән беленер — погов. мо́лодец узнаётся по посту́пкам (дела́м)
явыз эш — зловре́дный посту́пок
10) лингв. де́йствие, проце́ссэшнең билгесен белдерү — ука́зывать при́знак де́йствия
•- эш атнасы
- эш аты
- эш башында торучы
- эш белән мавыгу
- эш берәмлеге
- эш вакыты
- эш кәгазьләре
- эш киеме
- эш көне
- эш көче
- эш кылу
- эш остасы
- эш өстәле
- эш сәгате
- эш сөюче
- эш ташлау
- эш ташлаучы
- эш хайваны
- эш терлеге
- эш хакы
- эш ялы
- эш хуҗасы
- эшкә алыну
- эшкә тотыну
- эшкә сәләтле
- эшкә сәләтлелек
- эшнең башы
- эшсез булу
- эшсез калу
- эштән куу
- эштән чөю
- эштән чыгару
- эштән чыгу
- эш башында
- эш башыннан
- эш белү
- эш бетерү
- эш итү
- эш йөртү
- эш кузгату
- эш күтәрү
- эш кулы
- эш куллары
- эш күрсәтү
- эш күрү
- эш кыру
- эш өсте
- эш сөю
- эш торгынлыгы
- эшкә ашмаслык
- эшкә ашыру
- эшкә ашу
- эшкә җигү
- эшкә кертү
- эшкә тарту
- эшкә катнаштыру
- эшкә җәлеп итү
- эшкә яраклы
- эшкә яраксыз
- эшкә ярау••эш алга бармау — дела́ (де́ло) ни с ме́ста, де́ло стои́т на ме́сте
эш анда түгел — де́ло не в э́том
эш (майлагандай) бара — де́ло идёт (как по ма́слу), де́ло пошло́
эш барып чыкмау — не получа́ться, быть безрезульта́тным
эш башка — де́ло друго́е (ино́е)
эш баштан ашкан — см. эш бугаздан
эш башы — хозя́ин, организа́тор де́ла
эш башына кую (менгерү) — поста́вить у руково́дства, назна́чить на руководя́щий пост
эш булдыру — быть уме́лым/предприи́мчивым, быть смека́листым (иску́сным) в рабо́те; уме́ть провора́чивать дела́
эш булсын дип — добросо́вестно; на со́весть (де́лать, рабо́тать); не за страх, а на со́весть
эш бүрттерү — пока́зывать вид де́льного челове́ка
эш җайда — всё в поря́дке; дела́ иду́т хорошо́
эш калдырып — впусту́ю, по́пусту
эш качмас — рабо́та подождёт; рабо́та не волк, в лес не убежи́т
эш мөшкел (начар, харап, хөрти, яман, шәптән түгел) — дела́ пло́хи, де́ло дрянь, де́ло таба́к прост.
эш муеннан — см. эш бугаздан
эш нәрсәдә (соң)? — в чём де́ло, за чем (кем) де́ло ста́ло?
эш тормас — де́ло не ста́нет (не постои́т) (за кем, чем-л.)
эш түгел — (э́то) не де́ло, су́щий пустя́к; па́ра пустяко́в; плёвое де́ло прост.
эш тыгызга килү (терәлү) — станови́ться/стать ту́го
эш узган (үткән) — уже́ по́здно, слу́чай (моме́нт) упу́щен, всё ко́нчено
эш (китереп) чыгару — завари́ть ка́шу; затева́ть (что-л.); вызыва́ть/вы́звать ли́шние хло́поты
эш чыгара алмау — зава́ливать/завали́ть де́ло
эш эшләү — де́ло де́лать
эш эштән үткән (узган) — де́ло уже́ сде́лано; вопро́с уже́ разрешён
эш юктан (эш булсын дип) — от не́чего де́лать
эш ясау — наде́лать хлопо́т (дел)
эше беткән — (его́) пе́сенка спе́та, (его́) ка́рта би́та, ему́ кры́шка прост.
эше көлеп тора — отли́чная рабо́та
эшем иясе (кешесе) — ирон. работя́га, трудя́га
эшем(не) кырган кешедәй — ирон. бу́дто го́ры свороти́л
эшен китерү — редко всы́пать (кому-л.) проучи́ть; показа́ть ку́зькину мать прост.
эшең бетте, кодагый — и де́лу коне́ц
эшең түгел — не твоё де́ло, не твоего́ ума́ де́ло
эшкә салкын карау — манки́ровать рабо́той
эшкә чуму — уйти́ (погрузи́ться) в рабо́ту; погрузи́ться в (какое-л.) заня́тие
эшкә ярату — пусти́ть (употреби́ть) в де́ло
аның эше харап — де́ло его́ труба́
эшне бетерү — разде́латься (с кем, чем-л.)
эшне бозу (сүтү, җимерү) — расстро́ить (испо́ртить), испога́нить прост. развали́ть, разла́дить де́ло; завари́ть ка́шу
эшне бутау (буташтыру, чуалту) — запу́тать де́ло, запу́тать ка́рты, замета́ть следы́
эшне зурга җибәрү — раздува́ть, сгуща́ть кра́ски; де́лать из му́хи слона́
эшне аңлау — разбира́ться в де́ле; быть све́дущим (компете́нтным) ( в чём); знать (понима́ть) толк ( в чём)
эштә исә — на де́ле, на са́мом де́ле
эштә сыналган — испы́танный в де́ле
эштән калдыру — меша́ть рабо́тать, отвлека́ть от рабо́ты
эштән чыгарып — на всю кату́шку; в пух и прах (бить, ругать)
- эш башына менүэштән чыгып йөрү — прост. опуска́ться/опусти́ться; теря́ть/потеря́ть челове́ческий о́блик
- эш бугаздан
- эш бугазга терәлгән
- эш каеру
- эш майтару
- эш пешү
- эш терәлү
- эш төшү
- эшен белү
- эшен бетерү
- эштән чыгып -
5 гаярь
1. прил.; книжн.1) хра́брый, сме́лый, удало́й; не ро́бкого деся́ткасм. тж. гайрәтлегаярь егетләр — хра́брые, сме́лые па́рни, храбрецы́
2) энерги́чный, усе́рдный, де́ятельный2. нареч.бу эшкә гаярь кешеләрне сайларга кирәк — для э́той рабо́ты на́до вы́брать энерги́чных люде́й
1) хра́бро, сме́ло, му́жественногаярь сугышу — му́жественно сража́ться
2) энерги́чно; усе́рдногаярь эшләү — энерги́чно рабо́тать; усе́рдно рабо́тать
эшкә гаярь керешү — энерги́чно взя́ться за де́ло
-
6 авырыксыну
неперех.1) тяготи́ться (де́лать что-л.); счита́ть (посчита́ть) обремени́тельным (тру́дным, тяжёлым, в тя́гость)бер мәкалә язарга авырыксына — тяготи́тся написа́ть статью́; написа́ть статью́ - ему́ в тя́гость
мал асрарга авырыксынмау — не тяготи́ться содержа́ть скоти́ну
2) в знач. нареч. авырыксынып с неохо́той, не́хотя, неохо́тно (делать что, соглашаться на что)берәр эшкә бик авырыксынып керешү — приня́ться за какое-л. де́ло с большо́й неохо́той
3) диал.; см. авырып тору -
7 ихтыярсыз
1. прил.1) безво́льный; слабохара́ктерный, слабово́льныйихтыярсыз кеше — безво́льный челове́к
2) нево́льный, вы́нужденный, непроизво́льныйихтыярсыз көлү — непроизво́льный смех
2. нареч.ихтыярсыз ризалык — вы́нужденное согла́сие
нево́льно, непроизво́льно, про́тив во́ли, без охо́ты (засмеяться, хихикать, примкнуть)эшкә ихтыярсыз керешү — без вся́кой охо́ты приступа́ть к рабо́те
ихтыярсыз эшләнгән — сде́лано непроизво́льно
-
8 керешелү
безлич. от керешүбүген эшкә иртәрәк керешелде — сего́дня к рабо́те приступи́ли ра́ньше
-
9 сәбәп
сущ.1) причи́на (явления, успеха, неудачи, несчастного случая); подоплёка, подосно́васәбәбен эзләү — иска́ть причи́ну чего
сәбәбенә күрә чарасы — какова́ причи́на, такова́ и ме́ра
үзем янам, үзем көям, белмим сәбәбен — ( песня) я горю́, я пыла́ю, а причи́ну всё не зна́ю
2) разг.а) вино́вник, вино́вницасм. тж. сәбәпчеб) пови́нныйә бу эшкә син сәбәп — пови́нен в э́том ты
3) по́вод; предло́г; отгово́ркасм. тж. сылтаусәбәп табып — найдя́ предло́г
... дигән сәбәп белән — под предло́гом (того, что)...
4) уст.; юр. (доста́точный) по́вод для возбужде́ния, де́ла, и́скасм. тж. сәбәплек5) в знач. союза подчин.сәбәптән, сәбәбеннәнпо причи́не (того, что)шул сәбәптән — по той причи́не; всле́дствие того́
кыенлык сәбәбеннән — всле́дствие тру́дности
•- сәбәбенә керү
- сәбәп җөмлә
- сәбәп итү
- сәбәп хәл
- сәбәп хәле
- сәбәпкә сылтау
См. также в других словарях:
тыкшыну — гади) 1. Берәр урынга әдәпсез яки оятсыз рәв. керү, үтәргә, керергә тырышу. Кысан яки тыгын булган урынга кешеләрне этеп төртеп үтәргә, керергә тырышу 2. Булмастай, көче җитмәстәй эшкә керешү (ошатмау төсмере белән кулл.) 4. Башка кешеләр алып… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тылкышу — гади) 1. Берәр урынга әдәпсез яки оятсыз рәв. керү, үтәргә, керергә тырышу. Кысан яки тыгын булган урынга кешеләрне этеп төртеп үтәргә, керергә тырышу 2. Булмастай, көче җитмәстәй эшкә керешү (ошатмау төсмере белән кулл.) 4. Башка кешеләр алып… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тыңкышу — гади) 1. Берәр урынга әдәпсез яки оятсыз рәв. керү, үтәргә, керергә тырышу. Кысан яки тыгын булган урынга кешеләрне этеп төртеп үтәргә, керергә тырышу 2. Булмастай, көче җитмәстәй эшкә керешү (ошатмау төсмере белән кулл.) 4. Башка кешеләр алып… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тәвәккәлләү — 1. Берәр эшкә керешергә батырчылык итү, кыюлык, батырчылык күрсәтеп, берәр төрле карар кабул итү. Ни булса да булыр дип, берәр эшкә батырчылык итеп керешү 2. Берәр эшкә керешер алдыннан алла ярдәменә сыенуны белдереп әйтелә: аллага тапшырдык,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бәйләнү — 1. (Бәйләү) 2. күч. Керешү, алыну, башлау (гадәттә күңелгә ошап җитмәгән берәр эшкә). күч. Берәр эшкә бик нык бирелеп, аннан арынып тора алмас дәрәҗәдә мавыгу 3. күч. Башланып китү (сүз тур.) 4. күч. Вак, әһәмиятсез яки формаль кимчелек… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тәвәккәл — с. 1. Берәр эшкә кыю керешүче, аны икеләнүсез үтәүче; теге яки бу карарны кыю кабул итүче. и. Шундый кеше. Нин. б. эшкә керешергә, берәр карар кабул итәргә кыюлык, икеләнмәүчелек белдерә, чагылдыра торган 2. Зур кыюлык, ныклык, үз үзенә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
турыдан-туры — рәв. 1. Арадашчы кеше яки нәрсәләрдән башка; нәкъ үз (ләр) еннән, нәкъ үз (ләр) е с. Арадашчылардан башка булган, нәкъ үз (ләр) еннән булган. Ике арада торган этапларны, эшләрне үтмичә 2. кис. Бары тик, нәкъ т. сезнең гаеп 3. Башкарылачак эшкә,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бирелү — 1. (Бирү) 2. Каршылык күрсәтүне туктату, җиңелү 3. Бәхәстә, спорт ярышларында җиңелү тур. 4. Кем. б. йогынтысына буйсынып, аның фикеренә ияреп эш итү, аның ягына чыгу тур. коткыга б. 5. Нин. б. эшкә зур кызыксыну белән, ихлас күңелдән, үз үзеңне… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тотыну — 1. Берәр нәрсәгә кул белән ябышу. Берәр нәрсәне кулга алу мылтыгына тотынды. Берәр нәрсәгә яки кешегә орыну, кагылу, тию 2. Бер беренең кулларыннан тоту 3. сөйл. Нин. б. эшне башкарырга, үтәргә керешү, башлау эшкә т. – тагын шул бөҗәкләргә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ябышу — 1. Җилем сыман яки үзле булу сәбәпле сылану, ягылып калу 2. Кушылу, берегү, ялгану 3. Нәрсәгә дә булса сылану, сыланып берегү. Нәрсәгә дә булса сырышу, сарылу, иярү. Берәр нәрсәгә бозланып кату 4. Берәр нәрсәгә ныклап тотыну, җибәрмичә тоту 5.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге